Przerost i zapalenie tarczki ogona

Gruczoł ogonowy zwany też tarczką ogonową , znajduje się na wierzchniej stronie ogona, mniej więcej w 1/3 jego długości, począwszy od nasady. Jest to miejsce gdzie u psów, zwłaszcza samców, znajduje się skupisko gruczołów łojowych i zapachowych. Dopóki wszystko funkcjonuje prawidłowo, to miejsce niczym się nie wyróżnia i właściciel najczęściej nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia.



Przyczyny zapalenia tarczki ogonowej

Problem zaczyna się w momencie, kiedy działanie gruczołu ogonowego zostaje zaburzone. Dzieje się to na skutek znacznego podwyższenia poziomu androgenów, męskich hormonów płciowych , w wyniku czego następuje nadmierny rozrost oraz zwiększenie aktywności gruczołów łojowych tarczki ogona. Czynnikiem wyzwalającym intensywne wydzielanie hormonów jest zazwyczaj silne pobudzenie psa, wynikające z obecności suk w okresie rui.

Schorzenie ma jak widać podłoże hormonalne i występuje najczęściej u niekastrowanych samców. Może mieć charakter ogniskowy, ograniczony do konkretnego miejsca, lub wiązać się z ogólnie występującym pierwotnym lub wtórnym łojotokiem. U suk zapalenie tarczki ogonowej jest wynikiem dysfunkcji jajników. Towarzyszy mu wówczas zanik sierści w okolicy krocza, sucha skóra oraz łojotok w okolicach narządów rodnych.

Objawy

Pierwszym widocznym sygnałem, że z tarczką ogonową dzieje się coś niedobrego, jest pojawienie się na grzbietowej stronie ogona, w niewielkiej odległości od jego nasady, owalnego, wyraźnie odgraniczonego, stale powiększającego się obszaru z coraz bardziej przerzedzoną sierścią, a potem zupełnie łysego. Zmieniona chorobowo skóra ma w tym miejscu tendencję do łuszczenia się, staje się tłusta i pokryta łojem, może pojawić się również obrzęk, zaczerwienienie i wypryski. Bywa, że na skutek powikłania w postaci infekcji bakteryjnych lub grzybiczych, a czasem obydwu naraz, powstają rany z których sączy się ropa lub krew. Przeważnie towarzyszy temu zmatowienie i przesuszenie sierści na całym ciele, suchy łupież oraz depigmentacja włosa. U psów, u których stwierdzono znaczne podwyższenie poziomu męskich hormonów we krwi, często dochodzi do przerostu gruczołu ogonowego i powstania w nim tworów o charakterze gruczolaków, a niekiedy również do jednoczesnych zmian przerostowych gruczołów okołoodbytowych oraz gruczołu krokowego

Diagnozowanie

Choć lokalizacja zmian sugeruje przyczynę problemu, to potwierdzenie rozpoznania nie jest oczywiste, ponieważ objawy zapalenia tarczki ogonowej są bardzo podobne do tych, które towarzyszą także innym chorobom, takim jak alergie, nużyca lub powierzchniowe ropne zapalenie skóry, które na wstępie trzeba wykluczyć. Wymaga to wykonania szeregu badań jeszcze przed podjęciem leczenia. Ponieważ wzmożone wydzielanie hormonów może być spowodowane nowotworem jądra, konieczne jest wykluczenie również tej ewentualności. Dotyczy to przede wszystkim psów w starszym wieku.

Leczenie

Sposób leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby. W początkowej fazie ogranicza się zazwyczaj do miejscowego stosowania preparatów przeciwłojotokowych, przeciwzapalnych oraz przeciwbakteryjnych. Dobre efekty przynosi stosowanie do pielęgnacji sierści leczniczego szamponu przeciwłojotokowego, który usuwa nadmiar wydzielanego łoju, osusza ranę i sprzyja utrzymaniu higieny. Jeśli problem z tarczką zostanie powikłany na skutek wnikania bakterii, konieczne jest zastosowanie kuracji antybiotykowej.

Jeśli zmiany utrzymują się, lub wyleczone znów po pewnym czasie wracają, może dojść do przerostu gruczołu ogonowego, a po pewnym czasie także krokowego oraz gruczołów okołoodbytowych. W tej sytuacji trzeba już rozważyć rozwiązanie bardziej radykalne, ale dające szansę na definitywne wyleczenie - operacyjne usunięcie gruczołu ogonowego. Ten zabieg można bez obaw wykonać u psów wykorzystywanych do hodowli, bo nie ma najmniejszego wpływu na ich zdolności reprodukcyjne. Wykonany przez doświadczonego chirurga nie zmniejsza nawet jego szans wystawowych. Jeśli to nie da oczekiwanego efektu pozostaje zastosowanie kastracji hormonalnej lub chirurgicznej, co pozwoli na obniżenie poziomu hormonów, których nadmiar jest przyczyną problemu. U psów, które nie są wykorzystywane w hodowli, najlepiej zabieg usunięcia gruczołu ogonowego połączyć z kastracją.